Sympher-Denkmal

Een vakschool draagt zijn naam, net als een straat en een rondvaartboot van het Waterwegen- en Scheepvaartbureau: De waterbouwkundig ingenieur Leo Sympher wordt ook herdacht met zijn eigen monument bij de buitenhaven van de sluis.
 

De zandstenen piramide in de buurt van de tentoonstellingshal en het concertpaviljoen was oorspronkelijk onderdeel van een groter monument op de zuidoever van het Mittellandkanaal en herdenkt een man wiens plannen een belangrijke impuls gaven aan de kanaalbouw in West-Duitsland.

Leo Sympher werd op 19 oktober 1854 geboren in Hannoversch Münden. Zijn eerste professionele relatie met water bleek echter problematisch: in 1871 ging hij bij de jonge keizerlijke marine als officierskandidaat, maar moest in 1873 ontslag nemen vanwege een visuele handicap.

Sympher studeerde in plaats daarvan techniek aan de Technische Universiteit in Hannover. Tussen zijn staatsexamens door deed hij praktische ervaring op met de aanleg van kanalen in Lotharingen, Oost-Pruisen en Hongarije. Vanaf 1883 was Sympher lid van de afdeling waterbouwkunde van het Koninklijke Pruisische Ministerie van Openbare Werken. Daar ontpopte hij zich tot expert op het gebied van kanaalplanning in West-Duitsland, die de Pruisische staat beetje bij beetje doordrukte tegen massale politieke weerstand, vooral vanuit het conservatieve milieu.

Een blik op de uitgaven van het "Minden-Lübbecker Kreisblatt" tussen 1880 en 1910 laat de strijd voor de aanleg van kanalen zien, niet in de laatste plaats het Eems-Weserkanaal, het eerste deel van het huidige Mittellandkanaal. Verslagen van vergaderingen van de Pruisische Landtag en het Herrenhaus, lokale besluiten voor en tegen, journalistieke rookgordijnen, compromisvoorstellen en allerlei afleidingsmanoeuvres - op het gebied van de meningsvorming over het planningsbeleid bleek het Duitse keizerrijk een behoorlijk moderne polity te zijn.

Symphers meesterzet was de "Wasserwirtschaftliche Vorlage" van 1901, zonder welke er waarschijnlijk niet snel een Mittellandkanaal zou zijn geweest. Hij slaagde erin de argumenten van de tegenstanders te weerleggen. Toen mijneigenaren uit Braunschweig en Saksen bijvoorbeeld concurrentie van Ruhr-kolen vreesden, kon Sympher ter compensatie wijzen op de snel toenemende brandstofbehoefte van de hoofdstad Berlijn. Desondanks mislukte het wetsvoorstel voor de aanleg van het kanaal aanvankelijk in het Pruisische parlement - het lukte maar geleidelijk om de weerstand van de landeigenaren in de oostelijke provincies te overwinnen, die bang waren voor goedkoop geïmporteerd graan en voor de migratie van de plattelandsbevolking. In 1905 kreeg de 'Wet op de waterhuishouding' de steun van een meerderheid - ten koste van het feit dat het kanaal aanvankelijk slechts tot Hannover werd aangelegd om de conservatieven gunstig te stemmen.

Sympher leidde het gigantische bouwproject vanaf Minden, dat tot de Eerste Wereldoorlog aansleepte. Daarna plande hij de verdere aanleg van het kanaal van Hannover naar Maagdenburg. Tot aan zijn dood zette Sympher zich als voorzitter van de Weserbund in voor de uitbreiding van het Weser- en Mittellandkanaal. Hij stierf op 16 januari 1922 in Berlijn.

Onmiddellijk na zijn dood werd op het toenmalige waterbouwkundige bureau Minden II een werkcomité opgericht om een gedenksteen op te richten. Door de inflatie aan het begin van de jaren 1920 werden de tot augustus 1923 ingezamelde donaties van 2.477.178 mark echter bijna waardeloos. Na de valutakorting bleef er slechts 150 mark over.

Het project werd pas in 1926/27 hervat. Aanvankelijk lag de nadruk op het vinden van een locatie. In 1923 was de bouw gepland aan de westkant van de bovenhaven, bijna op de huidige locatie. Het directoraat Waterwegen van Hannover behield zich nu echter het recht voor om de voorhaven van de sluis naar het westen uit te breiden, zodat het monument nu met hulp van de stad Minden werd opgericht op het zuidelijke talud van de kanaaloever ten oosten van de huidige Marienstraße-brug met uitzicht over het kanaal, het koleneiland en de waterwegsplitsing in 1928.

Sinds het midden van de 20e eeuw is de locatie in verval geraakt; een deel van de ommuring was in 1967 weggezakt. Tijdens de kanaaluitbreiding voor het Europese schip van 1350 ton halverwege de jaren 1970 werd de locatie verlaten en werd het Sympher-monument gereduceerd tot piramide en in 1977 op zijn huidige locatie neergezet.

Piramides maken al sinds de 18e eeuw deel uit van de Europese begrafenis- en herdenkingscultuur en hebben hun plaats gevonden op openbare pleinen en in landschapstuinen. Het bekendste Duitse voorbeeld zijn de land- en meerpiramides uit de jaren 1860 in het kasteelpark Branitz van prins Pückler.

De piramide ter nagedachtenis aan ingenieur Leo Sympher (1854-1922) dateert uit 1928. Als bouwmateriaal werd zandsteen uit Ibbenbühren gebruikt. De aannemers Homann en Tüting uit Minden waren verantwoordelijk voor de uitvoering van het plan van Baurat Lüdtcke (Marburg). De zijden van de piramide zijn twee meter lang en 1,70 meter hoog. De piramide rust op vier bronzen bollen en een stenen blok. De bollen doen denken aan Egyptische tradities en verheffen de piramide symbolisch boven zijn 'aardse' omgeving.

Het monument stond oorspronkelijk op een 3,70 meter hoge basis, waarvoor een platform van 12 x 14,50 meter werd gemaakt op de zuidelijke oever van het kanaal (ten oosten van de huidige Marienstraße-brug.Met de uitbreiding van het Mittellandkanaal voor het zogenaamde "Europa-Schiff" in 1977 werden het platform en de sokkel verwijderd en kreeg het monument zijn huidige locatie bij het concertpaviljoen bij de schachtsluis. De originele gedenkplaat is bewaard gebleven: AAN DE SCHEPPER/ VAN DE DUITSE SCHEEPVAARTROUTES/ DE PROMOTOR/ VAN DE DUITSE WATERHUISHOUDING/ LEO SYMPHER *1854 1922/ TER NAGEDACHTENIS. (mar)